Profesyonel Futbolda Transfer Türleri ( Geçici Transfer - Sözleşmenin Uzatılması Yoluyla Transfer)

Profesyonel Futbolda Transfer Türleri

PFSTT’nin ‘’Tanımlar ‘’ başlıklı 2. maddesine göre transfer ‘’ futbolcunun ilk kez profesyonel sözleşme imzalamasını, mevcut kulübünden başka bir kulüp ile sözleşme imzalamasını veya geçici olarak kulüp değiştirmesini ‘’ ifade etmektedir. Burada inceleyeceğimiz transfer türleri ise geçici transfer türü ve aynı kulüple yapılacak olan sözleşmenin uzatılması yoludur.

A. Geçici Transfer

Geçici transfer, kulübüyle sözleşmesi devam eden bir futbolcunun sözleşmeli kulübü dışında başka bir kulübe belli bir süre için ve belli bir ücret karşılığında transfer edilerek, bu sürenin sona ermesiyle birlikte herhangi bir transfer ücreti ödenmesine gerek kalmaksızın asıl kulübüne dönmesini sağlayan ve zaman bakımından sınırlandırılmış olan bir transferdir. Örneğin, futbolcunun mevcut kulübünde yeterli verimi alamadığı ya da teknik heyet ile yaşadığı problemlerden dolayı, futbolcunun başka bir kulüp bünyesinde futbol faaliyetine devam etmesi iki taraf için de daha olumlu bir hava yaratacaktır. Uygulamada ‘’ futbolcu kiralama ‘’ olarak anılan bu durum, PFSTT’de geçici transfer olarak tanımlanmıştır.

Geçici transfer, PFSTT m.15’de düzenleme altına alınmıştır. Anılan hüküm uyarınca profesyonel futbolcu, ancak kendisi ile ilgili kulüpler arasında akdedilecek yazılı bir sözleşme ile asıl kulübünden başka bir kulübe geçici olarak transfer edilebilecektir. Sözleşmenin yürürlüğe girebilmesi için futbolcu veya temsilcisi ile ilgili kulüpleri temsile yetkili kişiler tarafından sözleşmenin imzalanması gerekmektedir. TFF tarafından düzenlenen geçici transfer sözleşmesinde, imzalanan sözleşmenin birer nüshasının taraflarda kalacağı ve bir nüshasının da TFF’ye tevdi edileceği belirtilmiştir.

Geçici transferinde sözleşmenin süresi zorunlu unsurlardan biridir. PFSTT m. 15’e göre sözleşme süresi, asgari olarak iki transfer ve tescil dönemi arasındaki süredir. Bundan daha kısa bir süre için yapılan sözleşmeler geçerli olmayacaktır.

PFSTT, geçici transfer sözleşmesinde asgari süreye yer vermiş fakat azami süre hakkında herhangi bir içeriğe yer vermemiştir. Bu noktada belirtmek gerekir ki, geçici transfer sözleşmesinin devamı boyunca futbolcunun asıl kulübü ile olan sözleşmesinin de devam ediyor olması gerekmektedir. Aksi taktirde geçici transfer süresi sona erdikten sonra futbolcu asıl kulübüne geri dönmek zorunda kalmayacak ve dolayısıyla transferin geçici olduğundan söz edilemeyecektir. Diğer zorunlu unsur ise tabi ki ücrettir.

1. Geçici transferin Hukuki niteliği

    Yukarıda belirttiğimiz gibi geçici transfer sözleşmesi uygulamada futbolcu kiralama olarak geçmektedir. Bu bakımdan aklımıza gelecek ilk soru geçici transfer sözleşmesinin bir kira sözleşmesi olup olmadığıdır. Sadece mülkiyete tabi şeyler kira sözleşmesine konu olabilir. Dolayısıyla, futbolcunun kira sözleşmesine konu olması mümkün değildir. Buna karşılık doktrinde öne sürülen bir görüşe göre[1], geçici transferde kiralanan futbolcunun bizzat kendisi olmayıp, kira konusu, futbolcunun herhangi bir kulüpte futbol oynama hakkıdır. Bu bakımdan geçici transfer sözleşmesinde maddi olmayan bir hak kira sözleşmesine konu edilmektedir.  

Doktrindeki ikinci bir görüş uyarınca geçici transferde iş hukukundaki geçici iş ilişkisine benzeyen fakat birtakım yönleri ile ondan ayrılan, kendine özgü yapıya sahip bir hukuki ilişki kurulmaktadır. Ağırlıktaki görüş, geçici transferin, geçici iş sözleşmesinden başka bir temele dayandırılamayacağı yönündedir. Ayrıca geçici transferin, çifte iş ilişkisi olduğunu belirtmek de oldukça güçtür. Çünkü, böyle bir anlayışın kabulünde futbolcunun sözleşme imzaladığı her kulüple sözleşmeden doğan borçlarını yerine getirmesi gerekecektir. Bu durum pratikte gerçekleştirilmesi başta rekabet hukukuna aykırı olmakla imkânsız gözükmektedir.

 Nitekim geçici transfer bir iş sözleşmesinin devri de değildir. Çünkü iş sözleşmesinin devri ile asıl işveren iş sözleşmesinin tarafı olma özelliğini kaybedecektir.

Başka bir görüşe göre ise, geçici transfer ile asıl kulüp, futbolcudan futbol oynamasını isteme hakkını başka bir kulübe devretmektedir[2] .Dolayısıyla iki kulüp arasında alacağın temlikinin ağır bastığı fakat bazı noktalarda ondan ayrılan kendine özgü bir hukuki ilişki kurulmaktadır.  

Geçici transfer sözleşmesi ile profesyonel futbolcu sözleşmesi uyarınca asıl kulübe ait olan, futbolcudan futbol faaliyetinde bulunmasını isteme hakkı futbolcunun da rızası[3] ile geçici kulübe devredildiğinden, bunun sonucu olarak profesyonel futbolcu işin görülmesi borcunu teşkil eden futbol oynama faaliyetini geçici kulübüne özgülemek durumundadır. Bu faaliyetin özgülenmesi adına futbolcu hizmet sözleşmesinden kaynaklanan sadakat, özen ve rekabet etmeme borçlarını da geçici kulübe karşı da yerine getirmelidir.

Ayrıca, futbol oynamasını isteme hakkına geçici bir dönem için de olsa sahip bulunan geçici kulüp, bu hakkına dayanarak futbolcuya talimat verme yetkisine sahip olacaktır. Aksi durumun kabul edilmesiyle geçici transfer sözleşmesinin bir anlamı kalmayacaktır. Öte yandan sözleşme süresi boyunca futbolcunun faaliyetinden yararlanan geçici kulüp, geçici transfer sözleşmesinde belirtilen ücreti futbolcuya ödemekle yükümlüdür.  

  B. Sözleşmenin Uzatılması Yoluyla Transfer

Profesyonel futbolcu sözleşmesi, nitelik itibariyle belirli süreli bir hizmet sözleşmesi olduğundan kural olarak sözleşmede öngörülen sürelerin dolmasıyla herhangi bir ihbara gerek olmadan kendiliğinden sona erecektir. Nitekim TBK m.430’a göre ‘’Belirli süreli hizmet sözleşmesi, aksi kararlaştırılmadıkça, fesih bildiriminde bulunulmasına gerek olmaksızın, sürenin bitiminde kendiliğinden sona erer. ’Hükümde de belirtildiği üzere belirli süreli hizmet sözleşmesi ve dolayısıyla profesyonel futbolcu sözleşmesi kural olarak bir ihbar bulunmasına gerek olmaksızın sürenin dolmasıyla sona erecek; ancak bu durumun aksi taraflarca kararlaştırılabilecek, yani taraflar sözleşmenin sona ermesini bir bildirimde bulunulma şartına bağlayabileceklerdir. Dolayısıyla sözleşme süresi, tarafların davranışına göre değişiklik gösterebilecek hale gelecektir. Söz konusu durum, profesyonel futbolcu sözleşmesinin süresinin opsiyonlu olmasını ifade etmektedir. Bu bakımdan sözleşmenin uzatılması yoluyla transfer, böyle bir uzatıma ilişkin olan opsiyon hakkıyla bağlantılıdır[4].

Opsiyon hakkı, sahibine tek taraflı bir irade beyanı ile bir sözleşme kurma, değiştirme veya mevcut bir sözleşmenin süresini uzatma yetkisini veren bir haktır[5].Kurulmuş bir sözleşmenin süresini tek yanlı olarak uzatma hakkı tanıyan uzatma hakkı ‘’ uzatma opsiyonu ‘’ olarak düzenlenmektedir. Opsiyon hakkını kullanabilmek için taraflarca yapılan sözleşmede bu hakkın yer alması gerekmektedir.

Sözleşmenin uzatılması yetkisi tanıyan bu opsiyon hakkı, uygulamada genellikle futbolcunun göstereceği performansa göre futbolcunun göstereceği performansa göre futbolcu ile sözleşmesel ilişkiye devam edip etmeme konusunda kulüplere kolaylık tanıyan bir vasıta olarak kullanılmaktadır. Bu bakımdan profesyonel futbolcu sözleşmelerine konulan bu uzatma opsiyonu genel olarak kulüpler tarafından kullanılacak yenilik doğuran bir hak niteliğinde olacaktır. Uzatma opsiyonu baskın görüş uyarınca değiştirici yenilik doğuran bir haktır; zira sözleşmesinin süresinin uzatılması bir içerik değişikliğidir.

Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu’nun bir kararında[6] uyuşmazlık konusu hükümde opsiyon hakkının yalnızca kulüp lehine tanındığını , diğer yandan opsiyon hakkının kullanılması ile başlayan sözleşme yılı ( futbol sezonu ) için , daha önceki yıla nazaran ( önceki sezon ) futbolcu lehine belirgin ve önemli bir miktarda mâli bir iyileştirme öngörülmediğini , bu nedenle futbolcunun ekonomik geleceği yönünden yük getiren bir opsiyon hakkının BK m.23’e ( TBK m.27 ) göre kişilik hakkına aykırılık olarak değerlendirmiştir .