SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN GERÇEKLEŞEN İHLALLER KARŞISINDA BAŞVURULABİLECEK HUKUKİ YOLLAR
Günümüzde sosyal medyanın insanlar arasındaki iletişiminin adeta başlıca yöntemi haline gelmesi beraberinde pek çok hukuki uyuşmazlığında beraberinde getirmektedir. Sosyal medya aracılığıyla işlenen eylemlerin ihlal ettiği en yoğun hak olan kişilik hakları bu vesileyle korunmaya muhtaç en temek hak haline gelmiştir.
Sosyal medya üzerinden işlenen suçlara karşı birçok hukuki koruma yolu mevcuttur. Bu koruma yollarına hukuki alanda başvurulabileceği gibi cezai alanda da birtakım sonuçları vardır. Hukuk mahkemelerinde başvurulacak olan koruma yöntemlerine örnek olarak saldırıyı önleme, saldırıya son verme, hukuka aykırılığın tespiti gibi koruyucu davalar sayılabilir. Ancak bu sayılanlar her zaman mağdur şahsı tek başına korumaya ya da onların manevi zararını tatmin etmeye yetmemektedir.
Uygulamada, sosyal medya üzerinden hakarete ya da tehdide uğrayanlar çoğunlukla savcılığa suç duyurusunda bulunmakta ve uzlaşma sürecine yönlendirilmektedirler. TCK 125’de yer alan hakaret suçları kural olarak uzlaşma sistemine tabi olup taraflar uzlaştırılmadığı ve cumhuriyet savıcısının da kovuşturmaya yer olmadığına dair karar vermemiş olması halinde bir iddianame düzenlenmekte ve akabinde uyuşmazlık Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülmektedir. Hakaret suçunun sınırları mahkeme tarafından birtakım kıstaslardan geçirilmekte ve işlenen eylemin suç olup olmadığına bu şekilde ulaşılmaktadır.
Mahkeme işlenen eylemin suç teşkil edip etmediği konusunda mağdurun kimliğini de göz önüne alarak bir değerlendirmede bulunmaktadır. Örneğin, mağdurun bir siyasetçi olması ya da sıradan bir vatandaş olması arasında mahkemenin vereceği karar değişkenlik gösterecektir. Hatta hakarete uğrayan şahsın bir futbol hakemi olması bile mahkemenin kovuşturmayı farklı kıstaslara göre yürütmesine neden olacaktır. Yargıtay çoğu kararında işlenen eylemleri “ağır eleştri” kapsamına alarak bunların hakaret suçu olmadığına hükmetmiştir.
Hakaret suçu, her zaman uzlaştırmaya tabii olmayacaktır. Buna örnek vermek gerekirse kamu görevlileri bu suçun mağduru oldukları taktirde uzlaşma süreci işletilemeyecek ve doğrudan dava açılması yoluna gidilecektir. Hatta bu durumda bu suç şikayete tabi olmadan doğrudan resen soruşturma kapsamına alınarak adli makamların resen hakarete geçmesi sonucunu doğuracaktır. Kamu görevlilerin yanında kanun gereği kamu görevlisi sayılanlara karşı işlenen suçlarda uzlaşmaya tabi olmayacaktır. Bunun tek istisnası hakarette bulunan kişinin 18 yaşından küçük olmasıdır. Söz gelimi 18 yaşından küçük bir şahıs kamu görevlisine ya da kanun gereği kamu görevlisine sayılan bir şahsa sosyal medya üzerinden hakaretlerde bulunması halinde cumhuriyet savcısı doğrudan dosyayı uzlaştırma bürosuna göndermelidirler.
Burada ayrıca kanun gereği kamu görevlisi sayılan şahıslara özel kanunlardan örnek vermek isteriz. 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliği Önlenmesine Dair Kanun’un 20. Maddesinin 1. Fıkrası gereğince “Spor müsabakalarında görev yapan hakem, gözlemci, saha komiseri ve temsilciler bu görevleriyle bağlantılı olarak kendilerine karşı işlenen suçlar bakımından kamu görevlisi sayılır.” hükmü yer almaktadır. Başka bir ifadeyle futbol hakemlerinin sosyal medya üzerinden hakarete uğraması halinde bu suç resen soruşturulabilen suçlar kapsamına girecek ve uzlaştırma sistemi işletilmeden doğrudan dava açılması yoluna gidilmesi gerekecektir. Uygulamada kimi zaman cumhuriyet savcıları bu özel kanunu gözden kaçırmakta ve açılan soruşturma dosyasını uzlaştırma bürosuna göndermektedirler.
Soruşturma esnasında şüpheli konumda olan şahıs davanın açılmasıyla sanık konumuna gelecektir. Hakarete uğrayan şahıs bu hakaret sebebiyle manevi zarara uğramış olduğundan dolayı katılma talebinde bulunduğu taktirde katılan sıfatını alacak ve verilen hükmü üst mahkemeye taşıyabilecektir. Daha sonra ise katılan ceza mahkemesi ilamını hukuk mahkemelerinde açacağı manevi tazminat davasına konu edebilecek ve kendisi hakkında hakarette bulunan şahıstan tazminat talep edebilecektir.
Hakaret suçlarında görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleri olup yeni düzenlemeler gereği basit yargılama usulüne göre dava yürütülecektir. Bu sebeple mahkeme ilgili dava konusunda duruşma açıp açmamak konusunda taktir hakkına sahiptir.
Av. Cansın Baran PAPİLA
06.02.2021
